Sztuczna inteligencja w dziennikarstwie: rewolucja czy zagrożenie?

Pamiętam, jak trzy lata temu przeczytałem pierwszy artykuł sportowy w całości wygenerowany przez AI. Mimo że statystyki były idealne, brakowało w nim tej iskry, którą czułem w tekstach pisanych przez ludzi. Dziś takie treści to już codzienność – od relacji z meczów po analizy giełdowe. Ale czy oznacza to koniec dziennikarstwa, jakie znamy?

Gdzie sztuczna inteligencja już dziś zastępuje dziennikarzy

W redakcji Associated Press od 2014 roku działa system Wordsmith, który generuje około 3000 doniesień finansowych miesięcznie. W ciągu sekundy potrafi przeanalizować raporty kwartalne spółek i stworzyć zrozumiały tekst. Przykład? Gdy w 2022 roku Tesla opublikowała wyniki, algorytm AP miał gotowy artykuł 2 minuty po publikacji danych.

Polskie media też nie pozostają w tyle:

• Interia używa AI do automatycznych tłumaczeń newsów zagranicznych
• Puls Biznesu testuje generowanie krótkich notek giełdowych
• Money.pl wykorzystuje boty do śledzenia kursów walut

W przypadku prostych komunikatów, AI jest nie do pobicia – mówi Marek Kowalski, redaktor naczelny jednego z czołowych portali ekonomicznych. Ale gdy trzeba zrozumieć niuanse polityki gospodarczej, wciąż potrzebujemy ludzi.

Prawdziwe niebezpieczeństwa: od fake newsów do utraty pracy

W zeszłym roku świat obiegła informacja o prezydencie Bidenie ogłaszającym powszechny pobór. Problem w tym, że nagranie było deepfake’iem – tak przekonującym, że nawet niektóre media je powieliły. To pokazuje, jak łatwo można manipulować opinią publiczną przy użyciu nowych technologii.

Najbardziej niepokoi mnie jednak trend, który obserwuję wśród mniejszych portali – generowanie całych artykułów przez ChatGPT bez żadnych oznaczeń. W styczniu tego roku jeden z takich serwisów opublikował wywiad z nieżyjącym już aktorem. Tekst brzmiał przekonująco, ale był w całości zmyślony.

Jak redakcje próbują okiełznać AI

W Gazecie Wyborczej wprowadzono zasadę zero niespodzianek – każdy tekst z udziałem AI musi być wyraźnie oznaczony. Z kolei w Newsweeku testują wewnętrzne narzędzie, które sprawdza, czy materiał nie został wygenerowany przez maszynę.

Najciekawsze rozwiązanie ma chyba jednak Rzeczpospolita, gdzie:

• AI pomaga w zbieraniu danych
• Dziennikarze weryfikują informacje
• Redaktorzy nadają ostateczny kształt

To jak praca z bardzo zdolnym stażystą – śmieje się Anna Nowak, szefowa działu gospodarczego. AI potrafi znaleźć interesujące dane, ale to my decydujemy, co z nimi zrobić.

Przyszłość: człowiek i maszyna jako zespół

Podczas ostatnich wyborów w USA kilka redakcji testowało ciekawe rozwiązanie – AI analizowało przemówienia kandydatów w poszukiwaniu niespójności, podczas gdy dziennikarze sprawdzali kontekst i znaczenie tych wypowiedzi. Efekt? Znaleziono trzy razy więcej kontrowersji niż przy tradycyjnych metodach.

W Polsce podobny eksperyment przeprowadził portal Spider’s Web, gdzie:

• Boty śledziły aktywność posłów
• Dziennikarze analizowali najciekawsze przypadki
• Czytelnicy mogli sami przeglądać surowe dane

To nowa jakość dziennikarstwa – uważa Tomasz Bielecki, reporter śledczy. Maszyny potrafią przeszukać miliony dokumentów, ale tylko człowiek widzi prawdziwe historie, które się za tym kryją.

Stojąc na tym zakręcie historii mediów, warto pamiętać, że każda rewolucja technologiczna początkowo budziła lęki. Gdy wynaleziono telegraf, też mówiono o końcu dziennikarstwa. A jednak – to wciąż ludzie decydują, które historie są warte opowiedzenia. Maszyny mogą być naszymi potężnymi sojusznikami, pod warunkiem że nie zapomnimy, co czyni dziennikarstwo prawdziwym: ciekawość świata, empatia i nieustępliwość w poszukiwaniu prawdy.

Może więc zamiast pytać, czy AI zastąpi dziennikarzy, powinniśmy zapytać: jak możemy wykorzystać te narzędzia, by robić jeszcze lepsze dziennikarstwo?