Podatek to nie tylko liczby – to ludzkie historie
Pamiętam, jak moja sąsiadka Krysia, samotna matka wychowująca dwójkę dzieci, dostała pierwszy przelew 500+. Płakała w kuchni, bo wreszcie mogła kupić córce zimowe buty bez liczenia każdego grosza. To właśnie takie historie pokazują, że polityka podatkowa to nie abstrakcja – to realny wpływ na życie milionów Polaków. W latach 2016-2022 program 500+ wyciągnął z ubóstwa ponad 400 tysięcy dzieci. Czy to nie lepszy wskaźnik niż suche dane o wzroście PKB?
Progresja podatkowa: teoria vs praktyka
Gdy Jan Kowalski, nauczyciel z 20-letnim stażem, płaci 32% podatku od swoich 7 tysięcy złotych, podczas gdy prezes dużej korporacji legalnie zmniejsza swoje obciążenie do 10% dzięki kreatywnej optymalizacji – coś tu śmierdzi. W Danii najbogatsi płacą nawet 56% podatku, ale mają dostęp do najlepszych na świecie usług publicznych. U nas niestety często płacimy więcej, a dostajemy mniej. Ciekawostka: w 2021 roku 500 największych firm w Polsce zapłaciło średnio tylko 10,3% podatku CIT.
Gdzie się podziewają nasze podatki?
Statystyka, która mnie osobiście rozwala: w 2023 roku luka podatkowa w Polsce sięgnęła 27 miliardów złotych. To więcej niż cały budżet na ochronę zdrowia! Podczas gdy zwykły Kowalski płaci podatek od każdej złotówki, niektóre międzynarodowe korporacje płacą ułamek tego, co powinny. Przykład? Popularna platforma streamingowa w 2022 roku zapłaciła w Polsce tylko 1,5 miliona zł podatku przy przychodach ponad 200 milionów. Gdzie tu sprawiedliwość?
500+ to dopiero początek
Krytycy mówią: rozdawanie pieniędzy. Fakty mówią co innego. W rodzinach najbiedniejszych te 500 złotych stanowiło średnio 43% miesięcznych wydatków na dzieci. A co z korzyściami makro? W ciągu 5 lat programu sklepiki szkolne odnotowały wzrost sprzedaży o 18%, a polskie marki odzieżowe dla dzieci – o 23%. Warto też wspomnieć o zaskakującym efekcie ubocznym: wzroście oszczędności na kontach najbiedniejszych rodzin o 65% w latach 2016-2020.
Jak mogłaby wyglądać prawdziwa reforma?
Wyobraźmy sobie system, w którym:
- Pierwsze 2500 zł dochodu jest wolne od podatku
- Powyżej 15 tysięcy złotych obowiązuje stawka 40%
- Korporacje płacą minimalny efektywny podatek 15%
- Wprowadzamy podatek od wielkich majątków powyżej 5 milionów złotych
W Portugalii podobne zmiany w ciągu 3 lat zmniejszyły nierówności o 15%. Czy Polska jest gotowa na taką odważną reformę? Tego nie wiem. Wiem natomiast, że bez zmiany mentalności i odwagi politycznej będziemy tkwić w tym samym miejscu.
Podsumowując – podatki to nie tylko suchy temat dla ekonomistów. To kwestia wyboru, jakiego społeczeństwa chcemy. System, w którym bogaci się bogacą, a biedni ledwo wiążą koniec z końcem, nie jest ani sprawiedliwy, ani stabilny. Może zamiast pytać dlaczego mam płacić więcej, powinniśmy zapytać jak możemy żyć lepiej… wszyscy razem?
